Odzysk i recykling odpadów, a ochrona środowiska w Polsce

Zasady odzysku i recyklingu odpadów w Polsce

Środowisko naturalne to dobro ogólnospołeczne. Jego zasoby są wyczerpywalne – częściowo odnawialne, a częściowo nie. Dlatego jego ochrona stanowi ważną część przepisów prawnych obowiązujących w poszczególnych państwach świata. W Polsce ochrona środowiska naturalnego jest zapisana w Konstytucji, a głównym dokumentem regulującym te kwestie jawi się Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.

Odzysk i recykling odpadów

Zagadnienia ekologiczne są obecne również w szeregu dokumentów regulujących funkcjonowanie konkretnych branż i sektorów rynku – energetyki, rybołówstwa, nawozów sztucznych itd. Sprawom ekologii poświęcona jest też znaczna część dorobku prawnego Unii Europejskiej, w tym dyrektywy, którym muszą podporządkować się wszystkie państwa członkowskie.

Za jeden z fundamentów ustawodawstwa środowiskowego uznaje się tak zwaną zasadę zrównoważonego rozwoju. To koncepcja, zgodnie z którą należy dążyć do takiego gospodarowania zasobami planety, by zapewnić zaspokojenie potrzeb obywateli, a jednocześnie zagwarantować możliwość zaspokajania tych potrzeb w przyszłości, przez następne pokolenia. W celu realizacji tej polityki rozwinięto regulacje prawne oraz ograniczenia wolności gospodarczej. Instrumenty te mają służyć eliminacji lub minimalizacji szkód do środowiska naturalnego, które powstają w wyniku działalności człowieka. Chodzi w dużym stopniu o rozwiązanie problemów polegających na tym, że racjonalne z punktu widzenia osiągnięcia zysku działanie jednostek w szerszej perspektywie przynosi katastrofalne skutki dla ogółu.

Instytucja państwa wykonując ciążące na niej obowiązki troski o przyrodę wykorzystuje rozmaite metody. Jedna z najbardziej podstawowych metod to nakładanie na podmioty rynkowe przymusu uzyskiwania pozwoleń licencyjnych, których treść zobowiązuje je do dbałości o środowisko naturalne. Państwo daje też liczne preferencje dla przedsiębiorstw, jakich działalność wiąże się z ochroną przyrody. To m.in. uprzywilejowana pozycja wytwórców energii z odnawialnych źródeł. Istnieją także organy odpowiedzialne za administracyjną kontrolę wykonywania zobowiązań zawartych przez poszczególne podmioty rynkowe. Należy przy tym podkreślić, że polityka ochrony przyrody składa się z dwóch zasadniczych elementów.

Są działania proekologiczne oraz działania minimalizujące negatywne aspekty funkcjonowania przedsiębiorstw. Generalnie obowiązki nakładane na firmy tyczą się tego drugiego. Na przykład posiadanie przez dany zakład przemysłowy specjalistycznej infrastruktury unieszkodliwiającej odpady albo recykling odpadów zalicza się do minimalizowania skutków oddziaływania na środowisko. Z kolei działalnością proekologiczną byłoby na przykład posadzenie lasu – co oczywiście nie stanowi części działalności wytwórczej przedsiębiorstwa. Dlatego wydawane firmom koncesje i pozwolenia stanowią o kwestiach takich jak: metoda składowania odpadów, obowiązkowe inwestycje w infrastrukturę, raporty oddziaływania na środowisko, rekultywacja zniszczonych gruntów, opłaty środowiskowe za używanie samochodów albo przywrócenie rzeźby terenu do pierwotnego stanu.

Ewentualne niewywiązywanie się przedsiębiorstw z nałożonych na nie obowiązków skutkuje nakładaniem dotkliwych kar finansowych oraz groźbą cofnięcia koncesji. Niejednokrotnie w przypadku uznania danego podmiotu za nie dającego pełnej gwarancji pokrycia potencjalnych szkód powstałych w wyniku nieprawidłowej działalności – odpowiedni organ państwa może żądać złożenia zabezpieczenia majątkowego. Dotyczy to zwłaszcza szkód dla środowiska naturalnego, które mogą okazać się nieodwracalne, na przykład w branży paliwowo-energetycznej. Założenie jest proste: ochrona ekosystemu przed potencjalnie niebezpiecznymi podmiotami, które nie dysponują środkami na usunięcie spowodowanych przez siebie szkód. Naruszanie zasady wolności gospodarczej, a niekiedy nawet konkurencji tłumaczy się wyższą potrzebą ochrony środowiska naturalnego. Czysto środowisko jest dobrem dla wszystkich obywateli, wpływa na ich zdrowie oraz samopoczucie, a także na gospodarkę państwa. Należy bowiem zaznaczyć, że racjonalna gospodarka zasobami oznacza długookresowe korzyści, a nie tylko doraźne zyski.

Jesteś zainteresowany?