Na czym polega opłata produktowa
Opłata produktowa to obowiązkowa należność ponoszona przez przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach, a nie zapewniają wymaganych poziomów odzysku i recyklingu tych odpadów. Jej celem jest mobilizowanie firm do organizowania systemów zbierania i przetwarzania odpadów opakowaniowych, tak aby jak najwięcej surowców mogło zostać ponownie wykorzystanych.
W praktyce opłata produktowa jest więc formą sankcji finansowej – im mniej odpadów poddanych recyklingowi w stosunku do ilości wprowadzonych opakowań, tym wyższa opłata. Zasady jej naliczania wynikają z ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz z ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami.
Kogo dotyczy obowiązek opłaty produktowej
Opłatę produktową ponoszą przedsiębiorcy, którzy wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach, czyli umieszczają je po raz pierwszy na terytorium Polski w celu sprzedaży lub dystrybucji. Dotyczy to zarówno producentów, importerów, jak i firm dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
W praktyce obowiązek ten dotyczy bardzo szerokiego grona przedsiębiorców – od dużych zakładów produkcyjnych po małe sklepy internetowe, które sprowadzają produkty z zagranicy i sprzedają je w Polsce w opakowaniach. Opłata produktowa może dotyczyć zarówno opakowań z tworzyw sztucznych, szkła, metalu, papieru, jak i drewna.
Jak uniknąć opłaty produktowej
Podstawowym sposobem uniknięcia opłaty produktowej jest zapewnienie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W praktyce przedsiębiorcy rzadko robią to samodzielnie – znacznie częściej korzystają z pomocy tzw. organizacji odzysku opakowań, które przejmują na siebie obowiązki związane z osiągnięciem poziomów recyklingu.
Zawarcie umowy z organizacją odzysku pozwala przenieść obowiązek realizacji tych poziomów, a w konsekwencji uniknąć opłaty produktowej. Firma musi jednak nadal prowadzić ewidencję w systemie BDO i corocznie składać sprawozdanie do marszałka województwa, wykazując ilości opakowań wprowadzonych na rynek.
Jak oblicza się opłatę produktową
Wysokość opłaty produktowej ustala się na podstawie różnicy pomiędzy wymaganym a faktycznie osiągniętym poziomem odzysku lub recyklingu. Następnie tę różnicę mnoży się przez stawkę opłaty określoną w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska. Stawki różnią się w zależności od rodzaju materiału opakowaniowego – inne obowiązują dla tworzyw sztucznych, inne dla szkła, papieru czy metali.
Jeśli przedsiębiorca nie osiągnął żadnego poziomu odzysku, musi zapłacić pełną opłatę produktową za całość wprowadzonych opakowań. Należność tę wpłaca się na konto właściwego urzędu marszałkowskiego do 15 marca za rok poprzedni, równolegle ze złożeniem sprawozdania w BDO.
Sprawozdanie w BDO a opłata produktowa
System BDO umożliwia przedsiębiorcom składanie rocznych sprawozdań o wprowadzonych opakowaniach oraz osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu. Na podstawie tych danych marszałek województwa ocenia, czy przedsiębiorca spełnił wymagane poziomy i czy powinna zostać naliczona opłata produktowa.
W sprawozdaniu należy wykazać zarówno masę wprowadzonych opakowań, jak i dane potwierdzające przekazanie ich do recyklingu. W przypadku współpracy z organizacją odzysku to ona przekazuje stosowne potwierdzenia, które przedsiębiorca może wykorzystać przy wypełnianiu raportu w BDO.
Konsekwencje braku opłaty produktowej
Nieuiszczenie opłaty produktowej w terminie może skutkować wezwaniem do zapłaty wraz z odsetkami, a w przypadku rażących naruszeń – także nałożeniem administracyjnej kary pieniężnej przez marszałka województwa. Dodatkowo brak złożenia sprawozdania w BDO lub podanie w nim nieprawdziwych danych może być traktowane jako wykroczenie i skutkować grzywną.
W praktyce kontrole marszałków coraz częściej obejmują weryfikację danych sprawozdawczych w BDO, dlatego nawet małe firmy powinny traktować obowiązek poważnie. Warto pamiętać, że opłata produktowa nie jest podatkiem, lecz narzędziem dyscyplinującym – ma motywować przedsiębiorców do realnego ograniczania ilości odpadów i wspierania recyklingu.
Podsumowanie
Opłata produktowa w BDO to mechanizm, który ma zachęcać firmy do dbania o recykling i odpowiedzialne gospodarowanie opakowaniami. Każdy przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach na rynek polski musi wykazać, że osiągnął wymagane poziomy odzysku – samodzielnie lub przez organizację odzysku. Brak takiego potwierdzenia oznacza konieczność zapłaty opłaty produktowej. Termin składania sprawozdania i ewentualnej wpłaty upływa 15 marca każdego roku, dlatego warto już wcześniej zadbać o kompletne dane i współpracę z odpowiednim podmiotem odzysku.
